(نفقه) :به‌عنوان یکی از مهم‌ترین حقوق مالی زن در نظام حقوقی ایران، جایگاه ویژه‌ای در قوانین مدنی و فقه اسلامی دارد. ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی تصریح می‌کند: «در عقد دائم، نفقه زن به عهده شوهر است.» بنابراین اصل، تأمین هزینه‌های زندگی زن، شامل خوراک، پوشاک، مسکن، اثاث منزل و سایر نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن، بر دوش شوهر قرار می‌گیرد. با این حال، این حق مطلق نبوده و تحقق آن منوط به شرایط خاصی است.
طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه عبارت است از: «همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج.» این تعریف نشان می‌دهد که نفقه جنبه شخصی و نسبی دارد و با توجه به شأن اجتماعی و شرایط فردی زن تعیین می‌شود.
شرایط وجوب نفقه زن
برای اینکه زن بتواند از حق نفقه بهره‌مند شود، شرایطی لازم است:
۱. وجود عقد دائم
نفقه تنها در عقد دائم واجب است.
در نکاح موقت، زن حق نفقه ندارد مگر آنکه در عقد شرط شده باشد.
۲. تمکین زن
مهم‌ترین شرط وجوب نفقه، تمکین عام و خاص زن از شوهر است.
تمکین خاص به معنای برقراری روابط زناشویی متعارف است.
تمکین عام به معنای حسن معاشرت، سکونت در منزل مشترک و تبعیت از ریاست شوهر بر خانواده (ماده ۱۱۰۵ قانون مدنی) می‌باشد.
در صورتی که زن بدون مانع مشروع از تمکین خودداری کند، «ناشزه» محسوب شده و مستحق نفقه نخواهد بود.
۳. توانایی مالی شوهر
اصل بر آن است که مرد مکلف به پرداخت نفقه است، حتی اگر فقیر باشد.اما در صورت عجز مطلق شوهر از پرداخت نفقه، زن حق طلاق به استناد ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی را خواهد داشت.
۴. مشروع بودن ازدواج
تنها در صورتی نفقه واجب است که ازدواج صحیح و مشروع باشد.
در نکاح باطل یا نکاح فضولی بدون اجازه ولی یا صاحب حق، نفقه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد.
۵. عدم اشتراط خلاف
اگر زن در ضمن عقد نکاح شرط کند که نفقه دریافت نکند، این شرط صحیح نیست؛ زیرا نفقه از حقوق آمره و غیرقابل اسقاط در زمان عقد است
ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه
در صورت امتناع شوهر از پرداخت نفقه:
1. زن می‌تواند به دادگاه خانواده مراجعه کرده و دادخواست نفقه گذشته و حال را تقدیم کند.
2. طبق ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده ۱۳۹۱، ترک انفاق جرم بوده و مجازات حبس تعزیری برای شوهر در پی دارد.
3. زن در صورت اثبات عجز یا امتناع شوهر از پرداخت نفقه، می‌تواند تقاضای طلاق نماید
